Najučestaliji problem u dječjoj stomatologiji predstavljaju povrede zuba.
Piše: Tanja Šebić, Doktor Stomatologije
BIOGRAFIJA: Tanja Šebić je doktor stomatologije rođena je 1986. godine u Rijeci, Republika Hrvatska. Nakon završene srednje Medicinske škole, općeg smjera, u Banja Luci, Tanja je svoje obrazovanje nastavila na Medicinskom Fakultetu Banja Luka, gdje je diplomirala u prosincu 2013. godine. Tijekom svog obrazovanja, Tanja je stekla bogato iskustvo sudjelovanjem u profesionalnoj studentskoj razmjeni u Pragu 2012. godine i Firenci 2013. godine. Osim toga, posjeduje certifikat o anti-age medicini te je aktivno sudjelovala kao učesnik brojnih domaćih i međunarodnih kongresa, simpozija te radionica. Profesionalno usmjerenje Tanje Šebić ogleda se u njenom kontinuiranom radu na unapređenju stomatološke prakse, stalnom usavršavanju i primjeni najnovijih tehnika i dostignuća u području stomatologije. Njena strast prema radu s pacijentima i želja za pružanjem vrhunske stomatološke skrbi čine je cijenjenim stručnjakom u svojoj struci.
U dječjoj stomatologiji, povrede zuba predstavljaju jedan od najučestalijih problema s kojima se susreću stomatolozi. Te povrede često nastaju u vrijeme intenzivnog općeg fizičkog i psihičkog razvoja djece, kada istražuju okolinu, ali imaju nerazvijenu motoriku i koordinaciju pokreta. Statistički podaci pokazuju da se ove povrede najčešće javljaju između 2. i 4. godine života, u periodu mliječne denticije, gdje su padovi i udarci o tvrde površine ili predmete najčešći uzrok. Zanimljivo je napomenuti da se ove povrede tri puta češće javljaju kod dječaka. Ove povrede orofacijalne regije kod djece mogu izazvati poremećaje u funkciji govora, žvakanja te estetskog izgleda, što može značajno utjecati na djetetovo zdravlje i psihosocijalni razvoj. U ovom tekstu, Tanja Šebić, doktor stomatologije piše o različitim aspektima povreda zuba kod djece, ističući važnost prevencije, dijagnostike i pravovremenog liječenja ovih problema kako bi se osiguralo zdravlje i dobrobit djece u razvoju.
Najučestaliji problem u dječjoj stomatologiji predstavljaju povrede zuba. Povrede kod djece uglavnom nastaju u vrijeme njihovog intenzivnog opšteg fizičkog i psihičkog razvoja, u vrijeme kad djeca istražuju okolinu ali imaju nerazvijenu i neusklađenu motoriku. Najčešće nastaju kao posljedica padova i udaraca o čvrstu podlogu i predmete.
Prema statistici uglavnom se javljaju u dobi između 2. i 4. godine života u mliječnoj denticiji gdje je pad najčešći uzrok pa zatim stavljanje različitih predmeta u usta. Tri puta češće se javljaju kod dječaka. Povrede orofacijalne regije kod djece dovede do poremećaja u funkciji govora, žvakanja i estetskog izgleda što može bitno da naruši djetetovo zdravlje i integritet.
Razlike u građi koštanog tkiva, alveole i periodoncijuma, kao i u morfologiji korjenova i krunica zuba, uslovljavaju razlike u specifičnostima povreda mliječnih i stalnih zuba. Kod male djece su izrazito zastupljenje luksacije zuba zato sto je vilična kost oko mliječnih zuba više spongiozna, meka i elastična, pa samim tim drugačije reaguje na dejstvo traume. Korijenovi mliječnih zuba su u bliskom kontaktu sa klicama stalnih zuba zamjenika, što uslijed potencijalne povrede može imati poseban klinički značaj.
U STALNOJ denticiji prevladavaju prelomi zuba i to najčešće se javljaju kod djece sa izraženom protruzijom gornjih frontalnih zuba.
Klasifikacije povreda mliječnih i stalnih zuba
Sve povrede zuba prema stepenu dislociranosti i oštećenja tvrdih zubnih tkiva možemo podijeliti u 4 grupe:
- kontuzija zuba
- subluksacije zuba
- luksacije zuba
- frakture zuba
Kod kontuzije zuba je dejstvom mehaničke sile došlo do nagnječenja periodoncijuma, ali se zub nije rasklatio niti pomjerio u bilo kom pravcu. Povreda često prođe nezapaženo. Kod subluksacije zub je u manjoj ili većoj mjeri rasklaćen ali nije došlo do njegove dislokacije. Dijagnoza i komplikacije su iste kao kod kontuzije. Kod luksacije zuba zub je rasklaćen i pomjeren iz alveole. To može biti inklinaciona luksacija, intruzija zuba koja je najčešća, ekstruzija i avulzija ili traumatska ekstrakcija zuba.
Kod frakture zuba najznačajnija je podjela po Ellisu koja je bazirana na vrsti tkiva koje je zahvaćeno, to su frakture prve, druge, treće i četvrte klase. Prve tri klase obuhvataju frakture krunice i razlikuju se po tome da li je oštećena gleđ, dentin i komora pulpe, a četvrta klasa obuhvata frakturu korijena zuba.
Komplikacije trauma zuba
Komplikacije posle trauma su mnogobrojne i česte, i zavise od jačine dejstva sile kao i od vrste povrede. Posledice komplikacija mogu biti fatalne ukoliko se ne preduzmu mjere saniranja i obrade komplikacije.
Kod komplikacija trauma mliječnih i stalnih zuba kod djece najčešće se dešavaju sljedeće:
- Hematom pulpe
- Nekroza pulpe
- Resorpcija korijena
- Radikularne ciste
- Ankiloza
- Povreda zametka stalnog zuba
- Angulacija i dilaceracija krunice i korijena
- Rascjepi i malformacije krunice
- Duplikature korijena
- Rani gubitak stalnih zuba …
- Povrede tvrdih zubnih tkiva i pulpe.
Liječenje mehaničkih povreda zuba kod djece
Liječenje djece sa mehaničkim povredama zuba smatra se hitnim slučajem. Obično u ordinaciju dolaze preplašeni i uznemireni i roditelji i djeca. Neke povrede su bezazlene dok neke mogu prouzrokovati komplikacije.
Ove povrede se zbrinjavaju konzervativno, hiruški ili kombinacijom obe metode što zavisi od stepena oštećenja zuba i okolnih tkiva. Oralna tkiva su dobro vaskularizovana i prilikom povrede obilno krvare, te je čitava situacija prilično traumatična i za roditelje i za dijete. Bitno je najprije smiriti dijete prilikom nastanka traume, zatim objasniti uplašenim roditeljima dalji tok i plan terapije, kao i ishod i prognozu za povrijeđeni zub. Uspjeh liječenja zavisi od vrste traume, vremena javljanja stomatologu, poznavanja cijelog postupka kao i od opremljenosti stomatološke ordinacije.
Kod kontuzije zuba je dejstvom mehaničke sile došlo do nagnječenja periodoncijuma, ali se zub nije rasklatio niti pomjerio u bilo kom pravcu. Povreda često prođe nezapaženo. Zub se u tom slučaju dezartikuliše (uklanja se njegov kontakt sa zubima iz suprotne vilice) i pacijentima sa ovakvom vrstom povrede savjetujemo meku i kašastu ishranu određeni period kako se zub ne bi izlagao dodatnom opterećenju.
Kod subluksacije zub je u manjoj ili većoj mjeri rasklaćen ali nije došlo do njegove dislokacije. Dijagnoza i komplikacije su iste kao kod kontuzije. Kod luksacije zuba, zub je rasklaćen i pomjeren iz alveole. To može biti inklinaciona luksacija, intruzija zuba koja je najčešća, ekstruzija i avulzija ili traumatska ekstrakcija zuba. Rasklaćenje (luksacija) zuba -zub ili zubi se imobilisu pomoću splintova koji stoje 2-3 nedjelje zavisno od stepena težine povrede. Avulzija (izbijanje) zuba- najčešće se izbijaju gornji centralni sjekutići i ako dođe do ove povrede dijete bi trebalo što prije da odvedete stomatologu, jer je vrijeme u ovom slučaju jedan od najbitnijih faktora za uspješnost terapije. Izbijen zub bi trebalo da stavite u čistu čašu sa vodom. Terapija se sastoji u replantaciji – vraćanju zuba na njegovo mjesto i fiksacija splintom za susjedne zube. Također su neophodna antibiotska i antitetanusna zaštita. Ovo se radi samo u slučaju da je izbijen stalni zub, kod mliječnih je kontraindikovano
