Akutne prolive najčešće uzrokuju infektivni agensi, prije svega virusi, zatim bakterije a rijetko paraziti.
Piše: dr. Miloš Stajić, doktor medicine – specijalizant pedijatrije.
Dijareja (proliv) predstavlja pojavu više od tri tečne ili vodenaste stolice u toku 24 sata. Važno je naglastiti da je dominantna odlika prolivastih stolica sastav a ne broj. Na primjer, česte i formirane stolice nisu dijareja. Važno je prepoznati prolive kod odojčadi do 5. ili 6. mjeseca koji obično nemaju u potpunosti čvrstu stolicu a prepoznaju se po tome što su stolice tečnije nego inače i javljaju se češće nego inače, praćene intenzivnijim i neprijatnim mirisom.
Akutne prolive najčešće uzrokuju infektivni agensi, prije svega virusi, zatim bakterije a rijetko paraziti. Promjene u ishrani beba koje jedu čvrstu hranu mogu uticati na pojavu proliva, tako da prolivi mogu biti reakcija na uvođenje novih namirnica. Drugi uzročnici proliva su: upotreba lijekova (antibiotici, laksativi, oralni preparati gvožđa, citostatici itd.), trovanje hranom, radioterapija. Kod odojčadi to može biti i druga bolest koja nije primarno vezana za digestivni trakt (urinarne infekcije, upale srednjeg uha, sistemske infekcije itd.).
Infekcije se šire obično feko-oralnim putem kada mikroorganizmi iz stolice oboljele osobe ili kliconoše dospjevaju u usta konzumacijom kontaminirahe hrane ili vode ili direktno preko prljavih ruku. Upravo zbog nerazvijenih higijenskih navika su djeca posebno ugrožena.
Infekcije digestivnog trakta se ispoljavaju naglim početkom u vidu mučnine, povraćanja, pojave vriskavog plača praćenog grčenjem nogu i prolivima. Često se javlja i povišena tjelesna temperatura koja kod predisponirane djece može dovesti do febrilnih konvulzija. U daljoj kliničkoj slici dominiraju znaci dehidracije. Učestalim stolicama dijete gubi vodu i elektrolite (Na, K, Cl i bikarbonate). Tečnost se gubi i povraćanjem kao i usled povišene tjelesne temperature.
U toku akutne infekcije se mogu ispoljiti nepodnošljivost na pojedine sastojake hrane, na primjer na proteine kravljeg mlijeka ili često u skopu rotavirusne crijevne infekcije nepodnošljivost laktoze. U navedenim slučajevima je važno uveđenje adekvatne dijetalne ishrane. Nepodnošljivost pojedinih sastojaka hrane je obično uzročnih hroničnih dijareja.
Liječenje odojčadi koja ne povraćaju podrazumeva rehidraciju prokuvanom, nezaslađenom vodom. Oralna rehidracija je oralno unošenje uravnotežene mješavine glukoze i eletrolita rastvorenih u odgovarajućoj količni prokuvane i ohlađene vode. Humana elektroliti sa okusom komorača pogodni su za upotrebu kod dojenčadi od rođenja, djece i odraslih u slučaju dijareje. Mineralna mešavina brzo nadoknađuje gubitak minerala i tekućine te na taj način spr ečava dehidraciju. Humana Elektrolit Banana je hrana za posebnu medicinsku namenu za potrebe ishrane u slučaju dijareja, prevashodno kod dece od 12. meseca i odraslih u cilju nadoknade tečnosti i elektrolita. Rastvori se daju kašičicu po kašićicu, jer ako ih beba naglo popije ponovo će početi da povraća. Simptomatska terapija prodrazumeva upotrebu antipiretika a preporučuju se i probiotici.
Prirodno hranjeno odojče sa akutnom dijarejom, paralelno sa rehidracijom, bez obzira na njenu težinu i način korekcije, ne prestaje sa podojima. Značaj majčinog mlijeka je višestruk jer osim što predstavlja hranu, sadrži i čitav niz protektivnih činilaca koji povoljno utiču na klinički tok i dužinu bolesti. Podoji treba da budu češći a da kraće traju. Ako se beba hrani adaptiranom formulom mogu se koristiti specijalne mliječne formule poput Humane HN.
U ishrani se koriste namirnice poput barenog pirinča, banane, pirea od jabuke i kuvanog krompira. Ostale vrste voća i voćnih sokova se ne preporučuju zbog stimulativnog efekta na crijevnu peristaltiku.
Humana HN
Humana HN je hrana za posebne medicinske namjene za potrebe ishrane odojčadi sa ponavljanom ili produženom dijarejom. Može se koristiti od rođenja. U dijarealnom sindromu nepotpuna apsorpcija hranljivih materija dovodi do pomjeranja osmotske tečnosti u crijevima i posledičnih simptoma dijareje. Visoke proporcije maltodekstrina se lako apsorbuju a smanjeni sadržaj mastu u Humana HN smanjuje prelazak vode u crijeva i podržava normalizaciju konzistencije stolice.
Visok procenta vlakana uključujući pahuljice od banane i galakto-oligosaharide, podstiču poboljšanje konzistencije stolice. Uz to je i prijatnog ukusa koji olakšava postizanje adekvatnog unosa. Dijareja je praćena često kratkotrajnom smanjenom aktivnošću enzima laktaze i posledičnoj malapsorpciji laktoze. Sadržaj laktoze u Humana HN je smanjen i prilagođen mogućnosti apsorpcije zahvaćenog dijela crijeva dijarejom. Kod djece koja su sklona alergijama na proteine kravljeg mlijeka ili ne podnose kravlje mlijeko, laktozu, fruktozu i saharozu ne smiju uzimati ovaj proizvod kao i djeca sa galaktozemijom.
