Ako imate jake mučnine, ako one potraju duže ili ako je mučnina povezana s nekim drugim simptomima, morate potražiti pomoć ljekara.
Autor: Sanita Škaljo, patronažna sestra, Dom zdravlja Zenica
Mučnina i povraćanje u trudnoći su vrlo česti i obično se javljaju između 5. i 18. sedmice trudnoće. Čak 70% žena s normalnom trudnoćom ima određenu razinu mučnine, koja se javlja sa ili bez povraćanja. Stepen mučnine može varirati i mučnina se može javljati u različitim periodima trudnoće ali i nakon, pa je nazivamo postporođajnom mučninom. Smatra se normalnim da imate blage do umjerene mučnine gotovo osam sedmica nakon porođaja, bez obzira da li ste imali vaginalni porod ili carski rez. Ako imate jake mučnine, ako one potraju duže ili ako je mučnina povezana s nekim drugim simptomima, morate potražiti pomoć ljekara. Patronažne sestre su prve osobe medicinskog osoblja koje se susreću sa porodiljama i bebama nakon izlaska iz bolnice i često jedine koje vas saslušaju i ukažu na rješenje, ali bez ljekarskog pregleda teško je reći šta tačno uzrokuje probavne smetnje, a mogućih uzoraka je nekoliko:
Oksitocin
Mučnina tokom dojenja vrlo je česta zbog oslobađanja hormona oksitocina. Obično ova vrsta mučnina nestaje nakon osam sedmica od rođenja djeteta.
Dehidracija
Dok dojite, postoje veće šanse da dehidrirate. Pijenje dovoljno vode za vrijeme dojenja vrlo je važno, jer vas to čini hidratiziranim. Pijte najmanje osam čaša vode dnevno.
Oporavak nakon porođaja
Tokom trudnoće vaše tijelo prolazi kroz razne fizičke i hormonalne promjene. Kod nekih žena, tijelu je potrebno još neko vrijeme da se vrati u „normalno stanje”.
Antidepresivi
Mučnina je česta pojava kod žena koje uzimaju antidepresive nakon porođaja. Antidepresivi se propisuju za postnatalnu depresiju. Pojava mučnine zavisi od vrste i doze lijeka.
Nedostatak gvožđa ili anemija
Nedostatak gvožđa ili anemija je još jedan razlog koji može izazvati mučninu i nakon porođaja. Gubitak krvi tokom porođaja i nepravilan unos gvožđa putem ishrane je glavni uzrok njegovog nedostatka.
Infekcije mokraćnog sistema
Nivo imuniteta će biti nizak tokom trudnoće i nekoliko sedmica nakon porođaja. To će učiniti žene sklonije infekcijama mokraćnog sistema. Ako osjetite mučninu, uz groznicu, morate potražiti savjet ljekara.
Želučana kiselina
Mnoge mame koje su patile od žgaravice tokom trudnoće, iste će probleme iskusiti i nakon poroda. Povišena želučana kiselina može se tretirati lijekovima i posebnom prehranom, a za konačnu terapiju svakako se treba posavjetovati s ljekarom, posebno ako se beba doji.
Žučni kamenci
Ako se radi o oštroj, probadajućoj i jedva izdržljivoj boli na području jetre, vjerojatno se radi o žučnim kamencima. Problemi s žučnim kamencima obično se dijagnosticiraju još tokom trudnoće, ali se najčešće operiraju i liječe nakon poroda.
Sindrom iritabilnog crijeva
Nakon poroda kod nekih se žena javlja blaži oblik sindroma iritabilnog crijeva koji nastaje zbog hormonalnih i drugih promjena u tijelu, promjena u prehrani te povišene razine stresa. Ovaj se sindrom najčešće liječi kontroliranom prehranom pri čemu se savjetuje: smanjiti unos mliječnih proizvoda, smanjiti unos rafiniranih šećera (slatkiša, zaslađenih sokova i sl.), jesti poluzrele, poluzelene banana, piti čaj od mente i džumbira, jesti lakoprobavljivu hranu i izbjegavati namirnice koje izazivaju nadutost (grah, grašak i sl.).
Majke s blagom do umjerenom mučninom i/ili povraćanjem, ne trebaju hitni medicinski tretman, ali bi trebale obavijestiti svog ljekara (ginekologa) o mučninama tokom redovnog pregleda. Trebate se javiti svom ljekaru ukoliko:
- povraćate više puta tokom dana i tako svaki dan ili ako u sadržaju vidite krv
- ako gubite kilograme zbog povraćanja i to ako izgubite više od 5 kg u kratkom vremenskom razdoblju.
- imate bolove ili grčeve u trbuhu
- ako ste usljed povraćanja izgubili puno tečnosti, tj. “dehidrirali”. Znakovi dehidracije uključuju rijetko mokrenje, mokraću tamne boje i/ili pojava vrtoglavice prilikom ustajanja
Ako vaši simptomi nisu previše ozbiljni, evo nekoliko stvari koje možete isprobati da biste pokušali smanjiti simptome mučnine i povraćanja:
- jedite čim osjetite glad ili čak i prije nego što ste gladni
- jedite često i jedite male obroke – najbolja hrana je ona koja ima puno proteina ili ugljičnih hidrata, ali malo masti. Dobar izbor su krekeri, hljeb i jogurt s niskim udjelom masti. Također bi trebalo da izbjegavate začinjenu hranu
- pijte limunadu ili sok od đumbira jer miris svježeg limuna, nane ili narandže smanjuje mučninu
- perite zube odmah nakon jela
- nemojte leći odmah nakon jela
- izbjegavajte stvari koje izazivaju mučnine – zagušljive prostorije, jake mirise, tople prostorije, glasnu muziku. Pokušajte ustanoviti da li vam neka hrana i piće više prijaju od drugih i izbjegavajte hranu i pića od kojih vam je muka. To je različito kod različitih ljudi.
Liječenje može varirati od promjene načina prehrane i promjene stila života do čak potrebe za jednom ili više vrsta lijekova. Najčešće treba isprobati nekoliko vrsta liječenja ili kombinaciju liječenja u periodu od nekoliko sedmica, prije nego što se pronađe ono što je najbolje za vas. Ponekad liječenje neće u potpunosti ukloniti mučninu i povraćanje, nego učiniti simptome podnošljivim kako biste mogli jesti i piti.
Jedno istraživanje pokazalo je da je đumbir u prahu efikasan za smanjenje simptoma i učestalosti mučnine. Zato se predlaže upotreba đumbira za blagu mučninu i povraćanje. Antimetil tablete su dodatak prehrani u obliku filmom obloženih tableta. Sadrže standardizirani ekstrakt đumbira koji je 10 puta koncentriraniji od uobičajenog praha đumbira. Svaka tableta sadrži 10% gingerola, odnosno 50 mg standardiziranog suhog ekstrakta đumbira, što je ekvivalent količini 500 mg đumbira u prahu.
Ovaj članak je sponzorisan od strane kompanije Ewopharma d.o.o. Sarajevo.
Reference:
Tan PC, Zaidi SN, Azmi N, Omar SZ, Khong SY. Depression, anxiety, stress and hyperemesis gravidarum: temporal and case controlled correlates.
McCarthy FP, Khashan AS, North RA, Moss-Morris R, Baker PN, Dekker G, et al. A prospective cohort study investigating associations between hyperemesis gravidarum and cognitive behavioural and emotional well-being in pregnancy.
Ayyavoo A, Derraik JGB, Hofman PL, Cutfield WS. Hyperemesis gravidarum and long-term health of the offspring. Am J Obstet Gynecol 2014
NHS Information Centre. Hospital Episode Statistics for England. In-Patient Statistics – Diagnosis. Leeds: NHS Information Centre; 2012.
Locock L, Alexander J, Rozmovitz L. Women’s responses to nausea and vomiting in pregnancy. Midwifery 2008;
Veenendaal MV, van Abeelen AF, Painter RC, van der Post JA, Roseboom TJ. Consequences of hyperemesis gravidarum for offspring: a systematic review and meta-analysis. BJOG 2011
Bolin M, Akerud H, Cnattingius S, Stephansson O, Wikstrom AK. Hyperemesis gravidarum and risks of placental dysfunction disorders: a population-based cohort study. Br J Obstet Gynaecol 2013.
Koren G, Boskovic R, Hard M, Maltepe C, Navioz Y, Einarson A. Motherisk-PUQE (pregnancy-unique quantification of emesis and nausea) scoring system for nausea and vomiting of pregnancy. Am J Obstet Gynecol 2002;
Koren G, Piwko C, Ahn E, Boskovic R, Maltepe C, Einarson A. Validation studies of the Pregnancy Unique-Quantification of Emesis (PUQE) scores. J Obstet Gynaecol 2005;
Lacasse A, Rey E, Ferreira E, Morin C, Berard A. Validity of a modified Pregnancy-Unique Quantification of Emesis and Nausea (PUQE) scoring index to asses severity of nausea and vomiting of pregnancy. Am J Obstet Gynecol 2008
Rhodes V, Watson P, Johnson M. Development of reliable and valid measures of nausea and vomiting. Cancer Nurs 1984
Zhou Q, O’Brien B, Soeken K. Rhodes Index of nausea and vomiting-Form 2 in pregnant women. A confirmatory factor analysis.
O’Brien B, Relyea MJ, Taerum T. Efficacy of P6 acupressure in the treatment of nausea and vomiting during pregnancy. Am J Obstet Gynecol 1996
Melzack R, Rosberger Z, Hollingsworth M. New approaches to measuring nausea. CMAJ
Lacroix R, Eason E, Melzack R. Nausea and vomiting during pregnancy: a prospective study of its frequency, intensity, and patterns of change. Am J Obstet Gynecol 2000
Swallow BL, Lindow SW, Masson EA, Hay DM. Women with nausea and vomiting in pregnancy demonstrate worse health and are adversely affected by odours. J Obstet Gynaecol 2005
–
