Krvni ugrušci u trudnoći su neuobičajeni – postoji 1:1000 šansa da se razviju, ali još rjeđi rizik od nastanka krvnih ugrušaka zbog vakcine AstraZeneca skrenuo je pažnju na činjenicu da žene imati povećan riziku od nastanka krvnih ugrušaka zbog mnogo razloga tokom svog života.
Trudnice imaju veći rizik od nastanka krvnog ugruška tokom svojih devet mjeseci trudnoće, a također i do šest sedmica (pa čak i 12 sedmica u nekim slučajevima) nakon porođaja. Isto tako, uzimanje kontracepcijskih pilula, i sa estrogenom i s progestinom, povezano je s rizikom od nastanka krvnog ugruška približno četiri puta većim u odnosu na žene koje nisu na kontracepcijskim pilulama, a taj rizik raste s godinama. (Čini se da veće doze estrogena povećavaju faktore zgrušavanja krvi, što može dovesti do stvaranja ugrušaka.)
Evo šta trebate znati o različitim vrstama krvnih ugrušaka.
Krvni ugrušci zbog vakcine AstraZeneca
Iz nepoznatih razloga, vakcina AstraZeneca pokrenula je ono što hematolozi nazivaju „olujom zgrušavanja“ kod malog broja ljudi koji su je primili. U osnovi, abnormalna imunološka reakcija uzrokovala je da se njihovi trombociti – krvne ćelije koje pomažu u zgrušavanju krvi nakon povrede – aktiviraju i uzrokuju abnormalno zgrušavanje.
Ovom olujom zgrušavanja dobijate vrlo ozbiljne ugruške koji se mogu javiti na neobičnim mjestima poput mozga, jetre, crijeva ili čak u arterijama. Trenutno se čini da je ovo rijetka pojava. Iako se stopa još uvijek utvrđuje, Svjetska zdravstvena organizacija trenutno utvrđuje rizik od nastanka krvnog ugruška zbog vakcine AstraZeneca između četiri i osam od jednog miliona, dok je njemačka studija pokazala da je 1 na 100 000.
Krvni ugrušci tokom trudnoće
S druge strane, ženama koje razviju krvni ugrušak tokom trudnoće ili nakon porođaja se to dešava iz različitih razloga.
Kao prvo, buduće majke imaju smanjen protok krvi tokom trudnoće jer rastuća beba vrši pritisak na vene u zdjelici, ograničavajući protok krvi. Pored drugih prirodnih promjena u tijelu koje se javljaju zbog trudnoće, većina krvnih ugrušaka tokom trudnoće se javlja u nogama (najčešće lijevoj nozi) i zdjelici (iako će se ponekad ugrušak pojaviti u plućima, vjerojatno zato što je tamo putovao iz noge).
Također, tjelesni način zaustavljanja krvarenja, koji se ponekad naziva i njegovim “sistemom zgrušavanja”, aktivira se tokom trudnoće, što čini krv sklonijom koagulaciji. Razlog ove normalne promjene je zaustavljanje krvarenja nakon porođaja, što je dobro.
Niko zapravo ne razumije zašto se veći rizik od nastanka krvnog ugruška proširuje na period nakon porođaja – moguće je da tijelu treba vremena da se prilagodi početnom nivou zgrušavanja. Rizik je najveći odmah nakon porođaja i opada kako sedmice prolaze.
Ako se pitate zašto ranije niste mnogo čuli o krvnim ugrušcima u trudnoći, to je zato što će većina žena proći kroz trudnoću i nakon porođaja bez ikakvih problema sa zgrušavanjem. Međutim, postoji nekoliko faktora koji povećavaju rizik od nastanka krvnog ugruška, uključujući pušenje, gojaznost i starost (što je žena starija, to je veći rizik). Još više zabrinjava lična ili porodična historija krvnih ugrušaka. U ovom slučaju, porodični doktor ili babica sa vama mogu razgovarati o mogućnostima liječenja, poput započinjanja uzimanja preventivnih razrjeđivača krvi koje je sigurno uzimati tijekom trudnoće i tokom dojenja.
Znakovi upozorenja
Svi ugrušci se ne prikazuju na isti način. Neki od simptoma, poput oticanja nogu, javljaju se redovno tokom trudnoće. Ipak, normalno oticanje pojavljuje se na obje noge i smanjuje se podizanjem stopala, dok ugrušak obično uzrokuje oticanje samo jedne noge i ne postaje bolje odmaranjem. Čak su i otežano disanje ili stezanje u prsima, koji mogu biti znak stvaranja krvnog ugruška u plućima, česti kasnije u trudnoći zbog dodatne težine koju žene nose.
Ako se oteklina brzo pogoršava ili se pojave otekline, bol i crvenilo – to vjerojatno znači nešto zabrinjavajuće. Tipična bol koju ljudi opisuju sa ugruškom (pluća) je oštar bol koji se pogoršava kada udišete ili iskašljavate krv a srce vam je ubrzano. Morate odmah potražiti pomoć.
Srećom, većina pacijenata dobro reaguje na standardni tretman za razrjeđivanje krvi nakon što stignu u bolnicu, a podaci sugerišu da je manje od 10 posto svih krvnih ugrušaka fatalno. (Ovi podaci ne uključuju krvne ugruške zbog vakcine AstraZeneca.)
