Kristina Opančar: Mučnina u trudnoći i postporođajna mučnina

Piše: Kristina Opančar, patronažna sestra, DZ Mostar

Trudnoća, često zvana i “drugo stanje”, je često praćena raznim promjenama i simptomima u organizmu trudnice.  Između ostalog, mogu se javiti simptomi kao što su nelagoda u želucu, intenzivne reakcije na mirise, mučnina i povraćanje. Mučnina i povraćanje su uobičajeni simptomi koje 50-90% trudnica najčešće ima početkom trudnoće. (1,2) Ovi simptomi su sasvim prirodni i bezopasni, a mogu biti prisutni tokom cijelog dana, naročito poslije jela ili izlaganja intenzivnim mirisima. Mučnine se u ranom stadiju trudnoće najčešće javljaju oko 5. sedmice trudnoće, a vrhunac dosežu između 10. i 14. sedmice, nakon čega se obično smanjuju ili sasvim nestanu. Ali nekad se desi da se vrate u posljednjem tromjesečju i to u jednakom intenzitetu. Iako postoje neki lijekovi za tretman mučnine i povraćanja, većina žena se ne usuđuju koristiti te lijekove iz straha da će naškoditi fetusu. Neke trudnice u toku trudnoće primjenjuju dimenhidrat (antiemetik koji se najčešće koristi kod mučnine tokom putovanja), ali on najčešće ima neželjena djelovanja kao npr. grčevi mišića.

Srećom, postoji i prirodno rješenje za ublažavanje mučnina u trudnoći, bez neželjenih djelovanja, a to je đumbir.

Rađene su mnoge randomizirane i kontrolisane kliničke studije koje su ispitivale efikasnost đumbira u ublažavanju mučnina u trudnoći. Rezultati studija su pokazali da je đumbir efikasniji od placeba. Studije autora Smith C. i Sripramote M. (3,4) su pokazale da je đumbir podjednako efikasan kao i vitamin B6 u tretmanu mučnine i povraćanja u toku trudnoće. 

Đumbir (Zingiber officinale) se koristi kao antiemetik i njegova farmakološka aktivnost potiče od oporih sastojaka (gingerola i shoagola) i hlapljivih ulja.(5) Zahvaljujući antiholinergičkoj i antiserotoninskoj aktivnosti, đumbir povećava tonus i peristaltiku u probavnom sistemu. To objašnjava način kako đumbir djeluje na ublažavanje ovih simptoma. Neželjena dejstva usljed primjene đumbira su rijetka. Ne postoje izvještaji o toksičnosti kada se primjenjuje kod ljudi u normalnim količinama. Mnoge studije o primjeni đumbira u trudnoći su pokazale da ne postoje neželjena dejstva đumbira na plod (fetus) i ishod trudnoće. 

Autori Densak, Pongrojpaw i ostali su radili ispitivanje primjene đumbira i dimenhidrata u trudnoći. Studija je objavljena 2007. godine pod nazivom “Randomizirana usporedba đumbira i dimenhidrata u tretmanu mučnine i povraćanja u toku trudnoće.” (6)

U periodu od januara do decembra 2005. godine u studiji je učestvovalo 170 trudnica koje su imale simptome mučnine i povraćanja. Slučajnim odabirom učesnice studije su podijeljene na dvije grupe po 85 učesnica. Jedna grupa učesnica je primjenjivala đumbir u prahu dva puta dnevno u dozi od 0,5 grama dnevno, a druga grupa je primjenjivala 50 mg dimenhidrata također dva puta dnevno. Vizuelni analogni nauzea skor (Visual analogue nausea scores – VANS) je korišten u toku 7 dana tretmana kako bi se procijenio osjećaj mučnine i povraćanja kod trudnica. Rezultati su pokazali da nije bilo značajne razlike u vizuelnom analognom nauzea skoru (VANS) između grupa u toku 1-7 dana tretmana. Epizode povraćanja u grupi koja je primjenjivala đumbir je bila veća u toku prvog i drugog dana tretmana, ali je ta razlika izjednačena od trećeg do sedmog dana tretmana. Što se tiče neželjenih dejstava, postojala je značajna razlika u grupi koja je primjenjivala dimenhidrat (77,64%) nego u grupi koja je primjenjivala đumbir (5,88%) (p < 0.01).

Zaključak studije je da je đumbir podjednako efikasan kao dimenhidrat u tretmanu mučnine i povraćanja u toku trudnoće, uz manju pojavu neželjenih efekata. 

Upotrebu đumbira za smanjenje mučnine u trudnoći preporučuju i međunarodno priznatih udruženja i institucije: Svjetska zdravstvena organizacija (WHO), Američko udruženje ginekologa i akušera (ACOG), Američko udruženje porodičnih ljekara (AAFP), Nacionalni zdravstveni institut Velike Britanije (NHS), Institut za kliničku izuzetnost Velike Britanije (NICE). (7-11)

Postporođajna mučnina: Osim u trudnoći, mučnina može da se javi i poslije porođaja i to je postporođajna mučnina. (12)

Uzroci postporođajne mučnine su:

  1. Oksitocin 

Mučnina tokom dojenja vrlo je česta zbog oslobađanja hormona oksitocina. Obično ova vrsta mučnine nestaje nakon osam sedmica od rođenja djeteta.

  1. Dehidriranost 

Dehidriranost usljed dojenja. Preporučuje se pojačano konzumiranje tečnosti za vrijeme dojenja (prvenstveno vode), kako bi se održala hidriranost organizma.

  1. Hormonalne promjene

 Tokom trudnoće tijelo prolazi kroz razne fizičke i hormonalne promjene. Hormonalni disbalans može biti uzrok mučnine nakon porođaja.

  1. Antidepresivi

 Mučnina je česta pojava kod žena koje uzimaju antidepresive nakon porođaja. Antidepresivi se obično propisuju ženama koje imaju postporođajnu depresiju. Pojava mučnine ovisi o vrsti i dozi lijeka.

5. Nedostatak željeza ili anemija

 Nedostatak željeza ili anemija je jedan od vodećih razloga pojave mučnine nakon porođaja, usljed gubitka krvi tokom porođaja i nepravilnog unosa željeza putem hrane.

6. Infekcije mokraćnog sistema

Pad imuniteta u zadnjem trimestru trudnoće i nakon porođaja čini organizam sklonijim infekcijama: u prvom redu infekcijama mokraćnog sistema, što kao posljedicu može imati i osjećaj mučnine. U slučaju bilo kakavih postporođajnih infekcija, potrebno je odmah potražiti savjet ljekara.

S obzirom na to da okus đumbira može biti neugodan, preporučuje se oralno uzimanje ekstrakta korijena đumbira u formi obloženih tableta.  

Na tržištu Bosne i Hercegovine postoji farmaceutski oblik đumbira pod nazivom Antimetil, 36 obloženih tableta, poznatog belgijskog proizvođača biljnih preparata Tilman. (13) Antimetil tablete su sitne i lagane za gutanje: Svaka tableta sadrži 50 mg standardizovanog suhog ekstrakta đumbira, što je jednako količini od 500 mg đumbira u prahu. 

Ovaj preparat je registrovan kao dodatak prehrani te ga u apotekama možete kupiti bez recepta. 

Doziranje Antimetil-a: 

Djeca 3-5 godina 1 tableta 1-2 puta dnevno (najviše 2 tablete) 

Djeca 6-11 godina 1 tableta 1-4 puta dnevno (najviše 4 tablete)

Odrasli i djeca starija od 12 godina 2 tablete 1-4 puta dnevno

Trudnice tableta ujutro i u podne (najviše 2 tablete) tokom najduže 3-5 uzastopnih dana

Ovaj članak je sponzorisan od strane kompanije Ewopharma d.o.o. Sarajevo. 

Reference:

  1. Steinlauf AF, Chang PK, Traube M. Gastrointesti-nal complications. In: Burrow GN, Diffy TP, editors. Medical complication during pregnancy. 6th ed. Philadelphia: Saunders; 2006: 259-78.ed.
  2. Lacroix R, Eason E, Melzack R. Nausea and vomiting during pregnancy: a prospective study of its frequency,

intensity, and patterns of change. Am J Obstet Gynecol 2000; 182: 931-7.

  1. Smith C, Crowther C, Willson K, Hotham N, McMillian V. A randomized controlled trial of ginger to treat nausea and vomiting in pregnancy. Obstet Gynecol 2004; 103: 639-45.
  2. Sripramote M, Lekhyananda N. A randomized comparision of ginger and vitamin B6 in the treatment of nausea and vomiting in pregnancy. J Med Assoc Thai 2004; 86: 846-52.
  3. Bryer E. A literature review of the effectiveness of ginger in alleviating mild-to-moderate nausea and vomiting of pregnancy. J Midwifery Womens Health 2005; 50: e1-e3.
  4. Densak Pongrojpaw et al, A Randomized Comparison of Ginger and Dimenhydrinate in the Treatment of Nausea and Vomiting in Pregnancy; J Med Assoc Thai 2007; 90 (9): 1703-9
  5. WHO Regional Office for Europe’s Health Evidence Network. What is the effectiveness of Antenatal care? December 2005. 
  6. The American College of Obstetricians and Gynecologists. ACOG Practice Bulletin. Clinical Management Guidelines for Obstetricians-Gynecologists; No. 52, April 2004.
  7. American Academy of Family Physicians. Ginger: An Overview.2007; 75: 1689 – 1691. www. aafp.org/afp. 
  8. NHS. Nausea and morning sickness. 2015. http://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/pages/morning-sickness-nausea.aspx 8
  9. NICE.Antenatal care. NICE guidelines CG 62. Marec 2008. http://www.nice.org.uk/guidance/cg62/chapter/1-guidance#management-of-common- symptoms-ofpregnancy
  10. Ines Schwetz, Lin Chang, in Encyclopedia of Gastroenterology, 2004
  11. Odobrena deklaracija Antimetil, Federalno ministarstvo zdravstva, juni 2020.

POVEZANI ČLANCIVIŠE OD AUTORA