Naučno je dokazano da jamice i fisure predstavljaju karijes-predilekciona mjesta
Piše: dr. Jovana Hrisa Samardžija
Dr. Jovana Hrisa Samardžija je specijalista dječje i preventivne stomatologije, a kao dječji stomatolog radi na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Istočnom Sarajevu.
Zalivanje fisura predstavlja odličnu preventivnu metodu, uz pomoć koje se mogućnost nastanka karijesa na zubima kod djece značajno smanjuje. Fisure predstavljaju udubljenja, odnosno reljef zuba. Svi zubi imaju svoj reljef koji nam omogućava da grizemo i meljemo hranu. Ova udubljenja predstavljaju mjesta na kojima se bakterije lako zadržavaju, pa je samim tim mogućnost nastanka karijesa na tim mjestima veća. Fisure su najslabije mineralizovani dijelovi zubne gleđi i zato je to najneotporniji dio zuba. Postupak zalijevanja fisura je apsolutno bezbolan, tako da ga djeca lako prihvataju i dobar je uvod za neke obimnije intervencije na dječjim zubima. Ova metoda se primjenjuje kod djece od šeste godine, odnosno od momenta kada im izrastu prve stalne šestice. U nastavku o zalijevanju fisura piše dr. Jovana Hrisa Samardžija
I u očuvanja zdravlja zuba važi poslovica „bolje spriječiti nego liječiti“. Osim oralnohigijenskih mjera ( redovna i pravilna oralna higijena, izbalansirana ishrana, redovni kontrolni pregledi) za koje su odgovorni sami pacijenti postoje i određene mjere koje izvodi isključivo stomatolog. Jedna od njih je zalivanje fisura zuba. Zalivanje (Pečaćenje) fisura je specifična klinička procedura primjene odgovarajićijh materijala u cilju zaštite jamica i fisura (žlijebova) griznih površina zuba od uticaja kariogenih faktora oralne sredine. Ona predstavlja jednu od najefikasnijih metoda u prevenciji karijesa. Naučno je dokazano da jamice i fisure predstavljaju karijes-predilekciona mjesta, a da se karijes u njima javlja najčešće neposredno nakon nicanja i do dvije godine nakon toga. Razlozi za to definisani su činjenicama da je to period sazrijevanja i posljednje faze mineralizacije kristala hidroksiapatita, kao i da morfologija griznih površina zuba, zbog dubine fisurnog sistema i njegove hrapavosti, pa time i lošijeg čišćenja, predstavlja predisponirajući faktor za nastanak karijesa.
Od svih zuba, riziku za nastanak karijesa najviše je izložen prvi stalni molar (šestica), nesumnjivo najznačajniji zub za razvoj i funkciju organa za žvakanje. Prvi stalni molar je zub sa najvećom krunicom koja obiluje morfološkim detaljima i razgranatim sistemom fisura. Specifičnost ovog zuba u odnosu na druge zube ogleda se u vremenu njegovog formiranja i nicanja, znatno kraćem trajanju razvitka u odnosu na druge stalne zube, položaju u vilici, veličini, obliku, morfološkim karakteristikama, odnosu sa drugim zubima, ulogom i značajem u funkcionalnom smislu.
Materijali za zalivanje jamica i fisura
Razvoj tehnologije i naučna istraživanja doprinjela su pojavi mnogobrojnih novih stomatoloških materijala. Danas su za zalivanje fisura na raspolaganju kompozitni, kompomerni i glasjonomerni materijali. Zalivači se aplikuju sa ciljem da spriječe nastanak karijesa ili ga zaustave u početnoj fazi karijesa gleđi. Savremeni materijali (glas-jonomeri) omogućavaju da se zalivaju i zubi kod kojih je započeo karijes. Oni zaustavljaju dalje širenje oboljenja, bez primjene bušilica.
Odluku o postavljanju zalivača treba donijeti na osnovu kliničkog pregleda uz procjenu rizika za nastanak karijesa, pri čemu u obzir treba uzeti medicinsku i stomatološku anemnezu, odnosno karijes-aktivnost u prošlosti i trenutno.
Pokazatelji efekta zalivanja
Zalivači su dentalne smole koje se aplikuju na zubne površine da bi se spriječio razvoj karijesa. Oni su sastavni dio preventivne terapije. Njihova moć čvrstog prijanjanja za gleđ zuba i uspješno zadržavanje na griznoj površini su fizička barijera oralnim bakterijama i ugljeno-hidratnoj hrani. Na taj način se sprječava stvaranje kiselo-hemijske reakcije koja je preduslov razvoja karijesa na zubnoj površini.
Uspjeh svakog karijes preventivnog sredstva određuje se po stepenu inhibicije karijesa postignutim njegovim korištenjem. Sve dok zalivači ostaju intaktni i čvrsto pripojeni na zubnoj površini, karijes se neće razviti pod njim. Osnovna determinanta uspijeha zalivača kao preventivnog sredstva jeste njegova retencija, odnosno zadržavanje na zubnoj površini. Drugi pokazatelj njegovog uspješnog korištenja proizilazi iz prvog- karijes redukcija. Zbog svega navedenog, pacijenti svih uzrasta, nezavisno od rizika za nastanak karijesa, treba da budu redovno kontrolisani u određenim vremenskim intervalima i po potrebi proceduru zalivanja jamica i fisura treba ponoviti. Prvi kontrolni pregled treba uraditi nakon 8 dana, jer se može desiti da zbog viška materijala dođe do pucanja zalivača. Važno je napomeniti da zalivanjem fisura se ni na koji način ne narušava integritet zuba što se kod većine ostalih terapijskih metoda događa.
Česta pitanje koje roditelji postavljaju su:
Koliko dugo će trajati zalivač u ustima?
Nakon aplikacije, zalivač može ostati u ustima od 5, pa čak i do 10 godina, uz adekvatnu oralnu higijenu i zdrave navike u ishrani.
Da li su zalivači bezbjedni i efikasni?
Odgovor je apsolutno DA. Zalivači se u kliničke svrhe koriste više od 40 godina. Mnoge studije su dokazale da su zalivači efikasni u smanjenju karijesa kod djece.
Koji je zalivač najbolji?
Prilikom izbora materijala za zalivanje fisura treba imati u vidu mogućnost obezbjeđivanja suhog radnog polja. Kompozitni zalivači imaju prednost zbog postojanosti, dok glas-jonomerne materijale treba koristiti u slučajevima gdje je teže očuvati suho radno polje, kao npr. kod nepotpuno izniklih zuba.
Da li se i mliječni zubi mogu zalivati?
Savremeni materijali omogućavaju da se i kod male djece izvrši zalivanje bočnih mliječnih zuba, odmah po pojavljivanju, jer ne zahtjevaju idealne uslove i saradnju sa pacijentom (brzo se vezuju). Zašto nosimo kišobrane tokom oluje? Da nas zaštite od kiše! Isto tako- zalivači štite površinu zuba od uticaja kariogenih bakterija. Zalivači na griznim površinama otežavaju i onemogućavaju pristup bakterijama.
Benefiti zalivača su:
- Mogu se aplikovati u svim uzrastima, ne samo kod djece.
- Štite od karijesa
- Postupak je potpuno bezbolan i kratkotrajan
- Štede vam novac
- Dugotrajni su.
